موجود مى‌باشد.

شاهد در « موجود » است كه خبر براى « زيد » بوده و چون بعد از « لولاى غالبيّه» قرار گرفته واجب است حذف گردد.

و در قسم دوّم حذف جايز است مشروط باينكه قرينه‌اى كه برآن دلالت كند در كلام موجود باشد مانند آيه (31) از سوره « سبأ »:

لو لا انتم لكنّا مؤمنين.

( اگر اغوا و اضلال شما نبود البتّه ما بخدا ايمان مى‌آورديم).

شاهد در « لو لا» است كه خبر بعد از آن بطور جواز حذف شده و تقدير كلام « لو لا انتم صدد تمونا» مى‌باشد و قرينه برحذف خبر آيه بعدى است كه مى‌فرمايد:

قال الّذين استكبروا للّذين استضعفوا نحن صددنكم عن الهدى الآية.

بخلاف موردى كه قرينه‌اى وجود نداشته باشد كه حذف خبر جايز نيست مانند حديثى كه از حضرت نبوىّ صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نقل شده كه در آن حضرت به عايشه مى‌فرمايند:

لو لا قومك حديثو عهد بالاسلام لهدمت الكعبة و جعلت لها بابين.

اگر طائفه و خويشان تو جديد الاسلام نمى‌بودند حتما كعبه را خراب نموده و براى آن دو درب قرار مى‌دادم.

شاهد در « لو لا» است كه خبر بعدش يعنى « حديثو عهد» حذف نشده و در كلام آمده زيرا قرينه‌اى كه دلالت برآن داشته باشد موجود نيست.

قوله: اى فى القسم الغالب منها: ضمير در « منها » به « لو لا» برمى‌گردد.

قوله: اذ هى على قسمين: ضمير « هى » به « لو لا» عود مى‌كند.

قوله: قسم يمتنع فيه جوابها: ضمير در « فيه » به قسم و در « جوابها » به « لو لا» برمى‌گردد.

قوله: بمجرّد وجود المبتداء بعدها: ضمير در « بعدها » به لو لا برمى‌گردد.

قوله: و هو الغالب: ضمير « هو » به قسم يمتنع فيه الخ عود مى‌كند.