كلام مستغنى نمايد مانند أقائم زيد كه « قائم » مبتداء وصفى بوده و « زيد » فاعلش مى‌باشد كه بجاى خبر قرار گرفته و بدينوسيله از متمّم كلام يعنى خبر بى‌نياز مى‌باشيم.

تحقيق در قيود مبتداء اسمى‌

شارح گويد:

در تعريف مبتداء اسمى قيودى ذكر شده كه شرح هريك لازم مى‌باشد و آنها عبارتند از:

1- كلمه « اسم »

2- مجرّد عن العوامل اللّفظيّة.

3- غير المزيد.

4- مخبرا عنه.

كلمه « اسم » بمنزله جنس بوده لذا شامل هردو قسم از اسم يعنى اسم صريح و اسم مؤوّل مى‌شود.

اسم صريح مانند زيد در مثال: زيد عالم كه مبتداء بوده و خبرش « عالم » است.

و اسم مؤوّل نظير « ان تسمع» در مثال و ان تسمع بالمعيدى خير من ان تراه كه « ان تسمع» تأويل بمصدر رفته و تقدير كلام و سماعك بالمعيدى خير من ان تراه مى‌شود پس « ان تسمع» كه اسم مؤوّل است مبتداء بوده و « خير » خبر آن مى‌باشد.

و قيد اوّل يعنى « مجرّد عن العوامل اللّفظيّة» بمنزله فصل بوده كه اسم در باب « كان » مانند كان زيد قائما و در باب « انّ » همچون انّ زيدا قائم و مفعول اوّل در باب ظنّ مثل ظننت زيدا عالما را خارج مى‌نمايد چه آنكه زيد در مثال اوّل و دوّم و سوّم از عامل لفظى خالى نبوده و رفعش در اوّلى به « كان » و نصبش در مثال دوّم به « انّ » و در سوّم به « ظنّ » مى‌باشد.