معنائى كه ما در اينجا آورديم تفسير كرده است.

قوله: و خرج به ما لا يفيد: ضمير در « به » به « مفيد » راجع است.

قوله: كان قام: يعنى جمله‌اى كه مركّب از ادات شرط و جمله شرطيّه باشد بدون ذكر جواب چه آنكه در اينصورت مخاطب از استماع كلام فائده‌اى نصيبش نمى‌شود.

شرح عربى: المباحث النحويه شرح سيوطى ؛ ج‌1 ؛ ص36

استثنى منه فى شرح التّسهيل نقلا عن سيبويه و غيره بمفيد ما لا يجهله احد نحو النّار حارّة، فليس بكلام.

و لم يصرّح باشتراط كونه مركّبا كما فعل الجزولى كغيره، للاستغناء عنه، اذ ليس لنا لفظ مفيد و هو غير مركّب.

و اشار الى اشتراط كونه موضوعا اى مقصودا، ليخرج ما ينطق به النّائم و السّاهى و نحوهما بقوله:

كاستقم، اذ من عادته اعطاء الحكم بالمثال.

و قيّد فى التّسهيل « المقصود » بكونه لذاته، ليخرج المقصود لغيره كجملة الصّلة و الجزاء.

ترجمه و شرح:

سپس شارح گويد:

مصنّف در كتاب شرح تسهيل در حاليكه از سيبويه و غير او نقل كرده گفته است:

از كلام و مصاديق آن بايد بواسطه قيد « مفيد » مضمون عبارتى را كه براى احدى مجهول نيست و همگان بآن اطّلاع دارند استثناء نمود مانند:

النّار حارّة (آتش حرارت دارد).

لذا اين تركيب را كلام نگويند چه آنكه حالت سامع نسبت به قبل از شنيدن و بعد از آن مساوى بوده و از شنيدن اين عبارت فائده‌اى عائدش نشده است حتّى مى‌توان گفت:

اگر عبارت مذكور را براى اطفال و نابخردان بگويند براى ايشان نيز