تجزيه و تركيب‌

ال: مبتداء.

حرف: مضاف، خبر.

تعريف: مضاف اليه.

او: عاطفه.

اللّام: معطوف به « ال ».

فاء: زائده براى تزيين.

قط: بمعناى حسب.

فاء: عاطفه.

نمط: مبتداء.

عرفت: فعل شرط است بتقدير « اذا » ، خبر است براى « نمط ».

قل: جواب براى شرط محذوف، فعل و فاعل.

فيه: جارّ و مجرور، متعلّق به « قل ».

النّمط: مفعول است براى « قل ».

ترجمه:

لفظ « ال » يا « لام » بتنهائى حرف تعريف است، پس در نتيجه نمط را وقتى معرفه نمودى بگو: النّمط.

شرح عربى:

الخامس‌من المعارف المعرّف باداة التّعريف‌

اى بآلته، ال، بجملتها هل هى، حرف تعريف او اللّام فقط، فيه خلاف:

فالخليل على الاوّل و رجّحة المصنّف فى شرح التّسهيل و الكافية، فالهمزة همزة قطع و سيبويه و الجمهور كما قال ابو البقاء فى شرح التّكلمة على الثّانى.