صله « ما » است بدون اينكه صله‌اش طولانى باشد حذف شده.

سپس مصنّف گويد:

اگر باقى صله بدون عائد براى صله كامل بودن صالح باشد علماء از حذف عائد اباء و امتناع نموده‌اند.

شارح گويد:

مثل اينكه صله جمله يا ظرف و جارّ و مجرورى باشد كه تام بحساب آيد كه در اينصور حذف عائد ممتنع است زيرا در ظاهر معلوم نيست كه عائد حذف شده يا حذف نگشته است.

متن: «103»

تجزيه و تركيب‌

فى عائد: جارّ و مجرور، متعلّق است به منجلى، موصوف.

متّصل: صفت براى « عائد ».

ان: شرطيّه.

انتصب: فعل ماضى، ضمير فاعلى آن به « عائد » راجع است، شرط و جوابش الحذف عندهم كثير منجلى مى‌باشد.

بفعل: جارّ و مجرور، متعلّق به « انتصب » مى‌باشد.

او: عاطفه.

وصف: معطوف به « فعل ».

كمن: مجرور كاف « قولك » است كه حذف شده و تقدير كلام كقولك: من يرجو يهب مى‌باشد.

ترجمه:

اگر عائد ضمير متّصل منصوب بوده و نصبش بفعل يا وصف باشد حذف آن كثير و منجلى است مانند قول شما كه مى‌گوئى: