فقل: ذاك او ذلك.

و اختار ابن الحاجب انّ ذاك و نحوه للمتوسّط.

و اللّام ان قدّمت، على اسم الاشارة، ها، للتّنبيه فهى، ممتنعة نحو:

و لا اهل هذاك الطّراف الممدّد.

و تمتنع ايضا مع التّثنيه و الجمع اذا ما مدّ.

ترجمه و شرح:

برخى از احكام اسم اشاره‌

مصنّف گويد:

در وقت اشاره به دور با كاف كه حرف است تكلّم بنما اعمّ از آنكه بدون لام بوده يا با آن همراه باشد.

شارح گويد:

دور بودن مشار اليه چه از نظر زمان بوده و چه مكان و چه بخاطر تعظيم يا تحقير آنرا بمنزله مشار اليه دور قرار داده باشند حكم در تمام صور همان است كه مصنّف گفته يعنى كاف را كه حرف خطاب است باسم اشاره ملحق بايد نمود اعمّ از آنكه بدون لام بوده يعنى مثلا بگويند: ذاك.

يا با لام همراهش كرده و بگويند: ذلك.

ولى ابن حاجب گفته است:

در صورتيكه كاف بدون لام به اسم اشاره متّصل شد مانند ذاك يا نظير آن صرفا براى اشاره به متوسّط بكار مى‌رود و با لام براى اشاره به دور استعمال مى‌شود.

حكم ديگر اسم اشاره‌

مصنّف گويد:

اگر در ابتداء اسم اشاره « ها » بيايد الحاق لام بآن ممتنع است.