ترجمه و شرح:

اقسام علم شخص‌

مصنّف گويد:

بعضى از علم‌ها منقول بوده همچون فضل و اسد و برخى ديگر مرتجل مى‌باشد نظير سعاد و ادد.

شارح گويد:

علم شخص داراى اقسامى است كه در ذيل بپاره‌اى از آنها اشاره مى‌كنيم:

1- علم منقول.

2- علم مرتجل.

3- علم بالغلبة.

علم منقول: عبارتست از كلمه‌اى كه ابتداء در غير علميّت استعمال مى‌شده و سپس آنرا از آن معنا نقل و براى موجودى علم قرار داده‌اند و آن داراى مصاديقى است بشرح ذيل:

الف: آنكه از مصدر به علميّت نقل داده شده باشد مانند: فضل.

ب: آنكه از اسم ذات به علميّت نقل داده شده باشد نظير: اسد.

ج: آنكه از صفت يعنى معناى وصفى نقل داده شده باشد مثل: حارث.

د: آنكه از فعل ماضى نقل داده شده باشد همچون: شمّر كه علم براى اسبى گرديده است.

ه: آنكه از فعل مضارع به علميّت نقل داده شده باشد مانند: بزيد.

و: آنكه از فعل امر به علميّت منقول باشد نظير: اصمت كه علم است براى مكانى.

علم مرتجل: در تعريف آن دو قول مى‌باشد:

قول اوّل: آنكه علمى را مرتجل گويند كه قبل از علميّت در معناى ديگرى‌