اتى: بصيغه ماضى، فعل و فاعل و ضمير فاعلى آن به « علم » راجع است.

و كنية: معطوف است به « اسما » چنانچه « لقبا » نيز چنين مى‌باشد.

و: عاطفه.

اخّرن: بصيغه امر حاضر، مؤكّد بنون تأكيد خفيفه، فعل و فاعل، جواب شرط.

ذا: اسم اشاره و مشار اليهش لقب است، مفعول براى « اخّرن ».

ان: شرطيّه.

سواه: مضاف و مضاف اليه، مفعول مفدّم بر « صحبا ».

صحبا: فعل و فاعل و جمله « صحب سواه» جمله شرطيّه است.

ترجمه:

علم گاهى اسم و زمانى كنيه و در پاره‌اى اوقات لقب قرار مى‌گيرد.

اگر لقب با غير خودش همراه بود واجب است از آن مؤخّر قرار گيرد.

شرح عربى:

و اسما اتى، العلم و هو ما ليس كنية و لالقبا، و كنية، و هى ما صدّر باب او امّ.

و قيل: بابن و ابنة، من كنيت اى سترت كالكناية و العرب يقصد بها التّعظيم.

و لقبا، و هو ما اشعر بمدح او ذمّ.

قال الرّضى: و الفرق بينه و بين الكنية معنا انّ اللّقب يمدح الملقّب به او بذمّ بمعنى ذلك اللّفظ بخلاف الكنية، فانّه لا يعظم المكنّى بمعناها، بل بعدم التّصريح بالاسم، فانّ بعض النّفوس تأنف ان تخاطب باسمها.