باشد كه ضمير اعرف المعارف است فلذا چون در اين مبحث سخن از معارف مى‌باشد لاجرم مناسبت مقتضى است كه اوّل از اعرف آنها صحبت شود نكته ديگرى كه قابل تذكّر است اينكه براى ضمير در تقسيم اصلى است كه بقيّه تقسيمات متفرّع برآندو و منشعب از آنها مى‌باشند و مناسب ديدم در اينجا فهرست و خلاصه اقسام ضمير را آورده و صيغ آنها را با ذكر معانى نقل نمايم تا قارئين در وقت قرائت و مطالعه اين مبحث با بصيرتى بيشتر بمطالب نظر نمايند و از حقتعالى كمك و توفيق مسئلت دارم:

اقسام ضمير

چنانچه گفتيم براى ضمير دو تقسيم اصلى است:

تقسيم اوّل‌

ضمير از نظر تقسيم اوّلى بردو قسم مى‌باشد:

الف: ضمير غائب مانند « هو ».

ب: ضمير حاضر.

تقسيم دوّم‌

ضمير از نظر تقسيم دوّمى بردو قسم است:

ج: ضمير متّصل مانند « تاء » در « ضربت ».

د: ضمير منفصل مانند « ايّاه ».

تقسيمات بعدى‌

ضمير حاضر خود بردو قسم است:

ه: ضمير مخاطب مانند انت.