بحث دوّم وضع الفاظ عموم‌

حق اينستكه، براى عموم صيغه مشخّص و معيّنى دارد و به عبارت ديگر:

براى عموم الفاظى وضع شده است، همچون: « كلّ » و « عام » و « ال » و امثال آن.

برخى گفته‌اند:

بگفته ابن عبّاس: ما من عام الّا و قد خصّ.

بنابراين، الفاظى نداريم كه براى عموم وضع شده باشند.

اينكلام و گفتار صحيح نيست، زيرا در تمام اين مواردى كه عام تخصيص خورده و در معناى خصوص استعمال شده با كمك قرينه بوده و آن مضرّ بمدّعاى ما نيست.

بحث سوّم حجّيّت عام مخصّص در باقى‌

عامّى كه بواسطه مخصّص تخصيص خورده است، اعم از آنكه مخصّصش متّصل بوده يا منفصل باشد نسبت بافرادى كه حقيقتا در افراد مخصّص داخل نيستند حجّت است، مانند:

اكرم العالم الّا الفاسق.

و فرض اين باشد كه، فاسق مردّد باشد بين مرتكب خصوص كبائر يا اعم از مرتكب كبيره و صغيره را شامل شود.

در اينمثال، نسبت به عالم عادل كه قطعا از دو تفسير فاسق خارج است ميتوان به عام تمسّك نمود و بطور قطع و مسلّم عام نسبت بآن حجّت است.

و امّا نسبت بافراد احتمالى آن مانند مرتكب صغيره، بايد بگوئيم: