محل شاهد فقره « ما لا يعلمون» است كه بنصّ اينحديث شريف عقاب از احكامى كه معلوم نيستند برداشته شده.

دوّم: حديث النّاس فى سعة ما لا يعلمون.

كه در اين حديث نيز غيرعالمين در توسعه قرار داده شده‌اند و مقصود از توسعه آنستكه اگر حرام واقعى را مرتكب شوند يا واجب واقعى را ترك كنند و منشاء جهل قصور باشد عقاب ندارند و مراد از برائت همين معنا است.

سوّم: حديث حجب: ما حجب اللّه علمه عن العباء فهو موضوع عنهم.

مفاد اين حديث آنستكه آنچه را خداوند بيان نفرموده يعنى، بدست مكلّفين نرسيده تكليفى در آن ثابت نيست و منظور از برائت همين است و نيز باخبار ديگرى كه از نظر مفاد و مضمون قريب باين احاديث هستند استدلال شده.

و امّا اجماع:

محقّقين از اصوليون عملا و قولا اجماع دارند بر اينكه در شبهات تكليفيّه برائت جارى ميشود، اعم از آنكه منشاء شبهه فقدان نص بوده يا اجمال نص باشد يا تعارض نصيين فرض شود.

و امّا عقل:

قطعا و مسلّما يكى از احكام عقليّه، قبح عقاب بلابيان است كه از آن به برائت عقليّه تعبير مى‌كنند و در شكوك بدويّه اينمعنا محقّق بوده و عقل به قبح عقاب حاكم است لاجرم بمقتضاى اين حكم مى‌توان برائت جارى نمود.

ادلّه اخبارى‌ها

ايشان به سه دليل تمسّك كرده‌اند و بكمك آنها احتياط را واجب دانسته‌اند:

1- آيات از قبيل آياتى كه از عمل بغير علم ما را نهى كرده‌اند، همچون: