4- تخصيص‌

تخصيص عبارتست از نظر داشتن احد الدليلين نسبت بديگرى از حيث تضييق در دائره حكم همچون:

اكرم العلماء و لا تكرم الفسّاق منهم.

كه « لا تكرم» مخصّص « اكرم » است زيرا، بقرينه آن اكرم منحصر در علماء عدول مى‌شود.

تبصره‌

ورود و تخصّص از يك جهت باهم مشترك و از جهت ديگر با يكديگر فرق دارند. كما اينكه حكومت و تخصيص چنين هستند.

امّا وجه اشتراك بين ورود و تخصّص آنستكه در هردو موضوع احد الدليلين زائل ميشود، و فرقشان اينستكه:

در ورود بعد از آمدن دليل موضوع دليل ديگر زوال پيدا مى‌كند، ولى در تخصّص موضوع احد الدليلين وجدانا خارج از موضوع ديگرى است.

امّا وجه اشتراك بين حكومت و تخصيص آنستكه، در هردو خروج حكمى است با اينفرق كه حاكم لسانش نفى موضوع است ولى مخصّص لسانش نفى حكم مى‌باشد.

بحث ششم نسبت بين اصل و دليل‌

امّا در جائيكه در مورد برائت دليل وارد شود مسلّما چون موضوع برائت عدم البيان است بعد از ورود دليل و بيان اين موضوع از بين ميرود لهذا نسبت دليل به برائت ورود ميشود.