و مقدار حجّيت و محدوديّتش بنظر بى‌فائده و جز تضييع عمر ثمره ديگرى ندارد.

باب شك و شرح اصول عمليّه‌

در موردى كه مكلّف قطع يا ظنّ معتبر به حكمى نداشته بلكه در آن شاك ميباشد وظيفه‌اش عمل نمودن بيكى از اصول عمليه است.

اصول عمليه در قبال اصول لفظيّه بوده و اصطلاحا عبارتند از اصولى كه براى شاك در وقت مقرّر لازم است به هريك عمل كند و آنها عبارتند از چهار اصل باين شرح:

1- برائت.

2- احتياط.

3- تخيير.

4- استصحاب.

[اقسام اصول عمليه‌]

1- برائت‌

برائت عبارتست از اصلى كه بواسطه آن تكليف در مرحله ظاهر سلب ميشود، چنانچه در تمام شبهات بدويّه بآن تمسّك ميشود مثل اينكه در شكّ در حرمت يا اباحه كشيدن سيگار حضرات ميفرمايند:

اصل برائت از حرمت است.

2- احتياط

احتياط عبارتست از اصلى كه بواسطه آن مكلّف مؤمّن از عقاب براى خود فراهم مى‌كند، چنانچه در شبهه محصوره، از هردو طرف شبهه اجتناب‌