دو معنا بشرح زير ميباشد :

الف : معناى مصدرى و آن عبارتست از تشبيه كردن و بيان اشتراك داشتن دو جزئى با هم .

ب : معناى اسمى و آن عبارتست از حجّتى كه تشبيه مذكور و بيان اشتراك ياد شده در آن واقع ميشود .

بنابراين تعريفى كه مصنّف در اينجا آورده تعريف تمثيل بمعناى اوّل يعنى معناى مصدرى مى‌باشد و قهرا معناى دوّم را بمقايسه را با اين معنا ميتوان دريافت چنانچه مصنّف عكس و استقراء را نيز بملاحظه همين معناى مصدرى تعريف نمود .

نقد محشّى (ره) بر مصنّف‌

مرحوم محشّى ميفرمايد :

مشهور در تعريف استقراء و تمثيل چنين گفته‌اند :

استقراء : عبارتست از اثبات حكم بر كلّى بعلّت ثبوت آن در جزئيات و مصاديق .

تمثيل : عبارتست از اثبات حكم بر جزئى بعلّت ثبوتش در جزئى ديگر .

و سبب عدول مصنّف از ايندو تعريف اينست كه وى ملاحظه كرده كه استقراء و تمثيل از اقسام حجّت مى‌باشند و پرواضح است كه اثبات حكم حجّت نيست از اينرو در تعريف مشهور تسامح و سهل‌انگارى شده لذا براى دفع اين تسامح تعريف اينجا را آورده در حاليكه اين خود گرفتار شدن به اشكالى است كه از آن مى‌گريخت يعنى در اين تعريف نيز سهل‌انگارى و تسامح شده است .

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص