تا الزاما « اصغر » در ضمن حد وسط مندرج شده و در نتيجه از حكم بر حد وسط، حكم بر اصغر لازم بيايد و توضيح آن اينستكه :

در اين شكل حد وسط در صغرى محمول بر اصغر است چنانچه در مثال مشهور « متغيّر » بر « العالم » حمل شده و احتمالا ممكنست محمول از موضوع اعم باشد چنانچه در كلّيه حمل‌هاى شايع وضع چنين است حال با توجه باين امر ميگوئيم :

اگر حكم در كبرى بصورت جزئى صورت گيرد يعنى محمول را بر بعضى از افراد حد وسط حمل نمائيم چه بسا « اصغر » در اين بعض داخل نبوده و در بعضى قرار گرفته باشد كه حكم در كبرى بر آنها حمل نشده است در نتيجه از حكم بر بعض لازم نمى‌آيد حكم بر اصغر نيز شده باشد و شاهد بر اينمدعى مثال ذيل مى‌باشد :

كل انسان حيوان، و بعض الحيوان فرس كه در اينمثال نميتوان گفت بعض الانسان يا كل انسان فرس چه آنكه فرس در كبرى بر تمام مصاديق حيوان حمل نشده تا از آن بتوان حكم را بر اصغر يعنى « انسان » نيز سرايت داد .

شارح گويد :

علاوه بر ايندو شرط همانطوريكه مصنّف در متن آورد شرط سوّمى نيز در اين شكل معتبر است كه آن موجبه بودن صغرى است و وجه آن بسيار واضح و روشن ميباشد زيرا اگر صغرى سالبه باشد باينمعنا كه محمول در آن را كه « حد وسط » است از موضوعش يعنى « اصغر » سلب كنيم هرگز نميتوان « اكبر » را بواسطه « حد وسط » براى « اصغر » ثابت كرد چه آنكه اين امر تنها در صورتى ممكنست كه « حد وسط » را براى « اصغر » اوّلا اثبات نمود و سپس « اكبر » را براى « حد وسط » تا نتيجه حاصل آيد .

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص