تربيع دوّم : آنستكه بين ماه و خورشيد از جانب اقرب تقريبا ربع فلك فاصله باشد كه در اينحال و تربيع اوّل قريب به يك ربع كره ماه براى اهل زمين نمايان است و چنانچه اشاره شد در ايندو حالت خسوف و ماه گرفتگى اصلا واقع نميشود .

حاشيه :

الرّابع‌

انّها ضروريّه فى وقت من الاوقات كقولنا : « كلّ انسان متنفّس بالضّرورة وقتامّا » و « لا شئ منه بمتنفّس بالضّرورة وقتاما » فتسمّى حينئذ منتشرة مطلقة، لكون وقت الضّرورة فيها منتشرا اى غير معيّن و عدم تقييد القضيّة باللّادوام .

ترجمه :

چهارممنتشره مطلقه‌

و آن قضيّه‌اى است كه محمول را براى موضوع در آن بطور ضرورت در وقت غير معيّنى اثبات و يا از آن سلب مى‌كنند همچون دو مثال ذيل :

1- هر انسانى در وقتى از اوقات بالضّرورة تنفّس مى‌كند ( مثال موجبه ).

2- هيچ انسانى در وقتى از اوقات بالضّرورة تنفّس نمى‌كند ( مثال سالبه ).

وجه تسميه‌

جهت اينكه اين قضيّه را منتشره گويند اينستكه وقت در آن بطور غير معيّن ملاحظه شده است و اينكه بآن مطلقه گويند از اينرو است كه در آن قيد « لا دوام » نميباشد .

آثار الباقية في شرح الحاشية، ص