اسم الکتاب : الکلام الغنی؛ شرح فارسی بر باب اول مغنی المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 92
انّ هند المليحة الحسناء
و
أى من اضمرت لخل وفاء
يعنى: اى هند كه نمكين و نيكوروى هستى وعده بده مانند وعده دادن
كسيكه در دلش نيّت وفاء بعهد كرده است.
در محافل و مجالس ادبى سؤال ميشود: چگونه اسم انّ يعنى « هند » و صفت اوّل آن يعنى « المليحة » مرفوع مىباشند.
جواب اينستكه: همزه در « انّ » فعل امر بوده و نون آن نون تأكيد مىباشد و
اصلش اينّ با همزه مكسوره و ياء ساكنه كه ضمير مفرد مؤنث مخاطبه است بوده و نون آن
نون تأكيد مشدّده مىباشد سپس بجهت التقاء ساكنين بين ياء و نون اوّل، ياء را حذف
كرديم چنانچه در قول تابّط شرّا آمده است:
لتقرعنّ علىّ السّنّ من ندم
اذا
تذكّرت يوما بعض اخلاقى
يعنى: هرآينه البته بجهت من ميفشارى دندان را بر سر انگشت بخاطر
ندامت و پشيمانى هرگاه بيادت آورى پارهاى از اخلاق و طبيعتهاى من را.
شاهد در حذف ياء از « لتقرعن » است كه قبل از نون مشدّده بوده مانند حذف آن
از « انّ » در بيت مورد صحبت.
و امّا حركت « هند » بايد بگوئيم: هند منادى است و حرف نداء حذف
شده و چو مفرد معرفه است مبنى بر ضمّ مىباشد مانند:
يوسف اعرض عن هذا ( اى يوسف از اينكار روى بگردان).
و مليحه: صفت است براى « هند » كه از لفظ آن تبعيّت كرده لذا همچون هند مضموم
شده است چنانچه در قول رؤبة بن عجاج آمده:
يا حكم الوارث عن عبد الملك
تبلّج
الزهراء فى جنح الّدلك
اسم الکتاب : الکلام الغنی؛ شرح فارسی بر باب اول مغنی المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 92