قوله: و لا يعرف القول بذلك: يعنى القول بالحصر.

قوله: مردود: خبر است براى « قول ابى حيّان».

قوله: بما ذكرت: منظور آيه شريفه است چه آنكه در اين آيه كلمه « انّما » بفتح همزه مفيد حصر مى‌باشد.

قوله: و قوله « انّ دعوى الحصر الخ: كلمه « قوله » معطوف است به قول ابى حيان.

قوله: هنا باطله: مشاراليه « هنا » آيه شريفه مى‌باشد.

قوله: لاقتضائها: يعنى لاقتضاء دعوى الحصر.

قوله: انّه لم يوح اليه غير التوحيد: ضمير در « انّه » بمعناى « شأن » بوده و در « اليه » به پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم راجع است.

قوله: بانّه حصر مقيد: از آن به حصر اضافى تعبير مى‌كنند و آن عبارتست از: اثبات صفتى از صفات و نفى بعضى از ما عداى آن صفت نه تمام اغيارش.

قوله: قصر قلب: چه آنكه در آيه اعتقاد به اشراك به توحيد قلب گرديده است.

قوله: و الّا الخ: يعنى و اگر حصر را مقيّد و اضافى ندانيم.

قوله: فما الّذى يقول هو: ضمير « هو » به ابو حيان راجع است.

قوله: و ما محمد الّا رسول‌ : آيه (144) از سوره آل عمران.

تجزيه و تركيب‌

ما: از حروف مشبهة بليس، عامل، مبنى و در اين آيه شريفه چون بعد از آن « الّا » آمده « ما » از عمل مهمل گرديده است.

محمّد: اسم است براى « ما » و خبرش « احد » بوده كه محذوف مى‌باشد.

الّا: از ادات استثناء.

رسول: مستثناى مفرغ.

قوله: جعلوا كانّهم الخ: ضمير نائب فاعلى در « جعلوا » و ضمير منصوب در « كانّهم » به مردم راجع است.