اسم الکتاب : الکلام الغنی؛ شرح فارسی بر باب اول مغنی المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 260
و امّا اينكه اكثر علماء گفتهاند:
در حال نصب و جرّ « هذين » گفته مىشود.
بايد بگوئيم:
اين كيفيت در « هذين » اعراب نيست تا با مبنى بودن آن تنافى داشته
باشد.
اين وجه را ابن حاجب اختيار نموده است.
مصنّف مىگويد:
طبق گفته ابن حاجب خواندن « هذان » به قياس و قاعده نزديكتر است تا « هذين » زيرا اصل در مبنى آنستكه صيغه آن مختلف نشود.
از اين گذشته قرائت « هذان » با الفى كه در « ساحران » هست مناسبت دارد چنانچه عكس آن نسبت به « ياء » در آيه «احدىابنتى هاتين» مىباشد يعنى: خواندن « هاتين » با ياء به قياس و قاعده نزديكتر است از « هاتان » مضافا باينكه قرائت با « ياء » با « ابنتى » انسب است.
در نتيجه بايد گفت:
در آيه مورد صحبت يعنى «انّهذان لساحران» وجهى را كه ابن حاجب گفته است بنظر موجّه مىآيد.
بعضى ديگر از ادباء گفتهاند:
چون « الف » كلمه « هذا » با الف تثنيه در تقدير اجتماع كردهاند بعضى سقوط الف تثنيه را
مقدّر گرفتهاند و چون « الف » هذا قابل تغيير نيست پيوسته در تمام حالات لفظ
« هذان » استعمال ميگردد.
شرح
قوله: و يقلن شيب قد علا الخ:
تجزيه و تركيب
يقلن: فعل مضارع، صيغه جمع، مؤنث، غائب، ثلاثى مجرد، از باب نصر،
ينصر، اجوف واوى، معلوم، متعدّى، مبنى.
اسم الکتاب : الکلام الغنی؛ شرح فارسی بر باب اول مغنی المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 260