(أيا)

حرف است همچون (آ) در نداء بعيد استعمال ميشود.

جوهرى در صحاح اللّغه گفته است:

ايا حرف است براى نداء قريب و بعيد.

مصنّف گويد:

اينطور كه صاحب صحاح اللّغة گفته است نيست يعنى قبول نداريم كه « ايا » در نداء بعيد و قريب هردو استعمال شود و شاهد ما بر اينمدعا قول شاعر يعنى قيس بن ملوح است وى گفته:

يعنى: اى دو كوه وادى نعمان بخدا قسم مى‌دهم شما را كه رها كنيد باد صبا را تا نسيمش بما برسد شاهد در « ايا » است كه براى نداء بعيد آمده نه قريب.

و گاهى همزه آن به « هاء » تبديل ميشود مانند آنچه در قول شاعر آمده:

يعنى: پس فرادهد گوش خود را باميد اينكه آن صدا، صداى باران باشد و از شادى بگويد اى خداى من.

شاهد در « هيا » است كه أيا بوده و همزه را به « هاء » تبديل كرده‌اند.

قوله: ايا جبلى نعمان باللّه خلّيا:

تجزيه و تركيب‌

ايا: از ادات نداء.

جبلى: اسم، تثنيه، مناداى مضاف، منصوب.

الكلام الغني،شرح فارسى بر باب اول مغنى ؛ ج‌1 ؛ ص101