اسم الکتاب : اساس الصرف، مشتمل بر امهات مسائل علم صرف المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 265
بدينوسيله حركت ساقط و موقوف را ارائه دهند لاجرم در ايندو امكان اين
معنا بوده و اشمام جايز است امّا كسره چون جزء ياء مىباشد و مخرج تلفظش فضا دهان
است يا فتحه چون جزء الف است و مخرج آن حلق ميباشد و هر كدام از ايندو مخرج بواسطه
لبها محجوب و مستور هستند قهرا نميتوان مقصود از اينوقف را در ايندو حركت كسره و
فتحه عملى ساخت و هيئت مخرج آنها را در وقت تلفّظ وسيله اشمام ارائه نمود.
ب: مشهور بين نحاه و قرّاء اينستكه در هاء تانيث و ميم جمع و حركت
عارضى وقف اشمام جايز نيست چنانچه وقف روم نيز غير مجاز است:
امّا عدم جواز در هاء تانيث: جهتش اينستكه اينحرف از حركت خالى است
لذا جريان ايندو وقف در آن لغو و بيهوده بلكه بدون مورد است.
بلى در تائيكه بدل از آن است ايندو قسم از وقف جايز ميباشد.
و امّا عدم جواز در ميم جمع: و جهش اينستكه اكثرا ميم جمع در حال وصل
با سكون قرائت ميشود همچون عليكم و عليهم در حاليكه اشمام و روم در ساكن نميباشند.
البته در برخى موارد اين ميم را در حال وصل يا با ياء خوانده و يا با
واو چنانچه عليكم و عليهم را عليكمو يا عليهمو مىخوانند ولى معذلك ايندو وقف در
آن جارى نيست.
و امّا عدم جواز در حركت عارضى: حركت عارضى مانند ضمّه عارضى در ميم
كه در اين آيه شريفه است: عليكم الكتاب يا نظير كسره عارضى در ميم اليهم الملائكه
كه در ايندو آيه ميم ابتداء ساكن بوده ولى بجهت التقاء با ساكن ديگر يعنى لام بطور
عارضى آنرا مكسور و مضموم نمودهاند و در ايندو حركت عارضى وقف اشمام و روم جايز
نيست زيرا از ايندو براى حركت مقدّر در حال وقف استفاده مىكنند در حاليكه حركت
عارضى
اسم الکتاب : اساس الصرف، مشتمل بر امهات مسائل علم صرف المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 265