اسم الکتاب : إيضاح الكفاية المؤلف : فاضل لنكرانى، محمد الجزء : 1 صفحة : 147
الفاظ عبادات، مانند صوم و صلات
اصلا در معانى شرعى استعمال نشده بلكه در همان معانى لغوى استعمال گشتهاند و استعمال
در معناى جديد، مطرح نيست- يا از جهت اينكه معناى جديد را منكر است يا به خاطر اينكه
معناى جديد، ربطى به استعمال ندارد و معناى جديد را ما از راه ديگر استفاده مىكنيم-
باقلانى مىگويد لفظ صلات در معناى جديد، استعمال
نشده، نه به صورت حقيقت كه نامش را حقيقت شرعيّه بگذاريم و نه به صورت مجاز كه منكرين
حقيقت شرعيّه معتقدند.
سؤال: معناى جديد را از چه طريقى به دست مىآوريم؟
جواب: او معتقد است قرينهاى در ميان است كه آن قرينه
معناى جديد را افاده مىكند نه لفظ صلات و صوم و ...
لفظ صلات فقط معناى حقيقى و لغوى اوّل، يعنى جزء
دعائى را براى شما مشخّص مىكند امّا بقيّه اجزاء مانند ركوع، سجود و تكبير از لفظ
ديگرى استفاده مىشود كه ما آن را قرينه عامّه مىناميم لازم به تذكّر است كه آن قرينه
دو ويژگى دارد:
الف: ... و ذلك بان يكون النّزاع فى انّ قضيّة القرينة
المضبوطة «التى لا يتعدى عنها الا بالاخرى ...» يعنى اگر شارع بخواهد مطلب ديگرى را
افاده كند، بايد آن قرينه را حذف و به جاى آن، قرينه و دالّ ديگرى بياورد.
ب: ... الدّالة على اجزاء المأمور به و شرائطه هو
تمام الاجزاء و الشرائط او هما فى الجملة.
سؤال: آيا باقلانى مىتواند در بحث صحيحى و اعمى
شركت نمايد؟
جواب: آرى منتها بايد لفظ صلات را از بحث، جدا و
كلام را روى آن قرينه دالّه عامّه پياده نمائيم و بگوئيم:
اسم الکتاب : إيضاح الكفاية المؤلف : فاضل لنكرانى، محمد الجزء : 1 صفحة : 147