اسم الکتاب : مفاهیم علم نحو المؤلف : العصاری، محمود رضا الجزء : 1 صفحة : 95
23 حال (1)
به جملات زير دقّت كنيد:
1. « عاد القائد ظافرا؛ فرمانده، پيروزمندانه برگشت»؛
2. « رأيت زيدا ضاحكا؛ زيد را خندان ديدم».
در مثال «1»، « عاد القائد» به ترتيب مسند و مسند اليه
(فعل و فاعل) است، اما « ظافرا » به
چه منظور آورده شده است؟ بايد گفت كه « ظافرا » حالت
« قائد » را هنگام برگشتن (عود) بيان
مىكند، به عبارت ديگر: بيان مىكند كه فرمانده در هنگام برگشتن چه حالتى داشت.
در مثال «2»، « ضاحكا » حالت « زيد » را به هنگام وقوع حدث، يعنى « ديدن »، بيان مىكند.
همانطور كه مىبينيد: در مثال «1»، « ظاهرا » حالت فاعل را در هنگام وقوع حدث و
در مثال «2»، « ضاحكا » حالت
مفعول را در هنگام وقوع حدث بيان مىكند.
به كلماتى مانند: « ظافرا »، « ضاحكا » كه هيئت و حالت فاعل يا مفعول به يا ... را هنگام وقوع فعل بيان
مىكند « حال » گفته مىشود و به كلماتى مانند « القائد » و « زيدا » كه براى آنها « حال » آورده شده، « ذو الحال» يا « صاحب حال» مىگويند.
اعراب « حال » و
عامل آن
« حال » از نظر اعراب، منصوب است و عامل آن،
فعل يا شبه فعلى است كه در جمله موجود است.
بنابراين در مثالهاى بالا عامل در
حال به ترتيب، « عاد و رايت» است.
اسم الکتاب : مفاهیم علم نحو المؤلف : العصاری، محمود رضا الجزء : 1 صفحة : 95