22 مفعول مطلق‌

در عبارات زير:

1. « فرحت فرحا؛ خوشحال شدم خوشحال شدنى»؛

2. « قمت قياما؛ ايستادم ايستادنى».

« فرحا » و « قياما » به چه منظور آورده شده‌اند؟ براى روشن شدن بحث به مقدّمه‌اى توجّه كنيد:

افعالى مانند « فرح » و « قام » افعال ماضى هستند و با تحليل بر دو مفهوم دلالت دارند:

مفهوم اوّل: « حالت يا عمل خاص» است؛ مثلا « فرح » بر حالت خاص، يعنى « خوشحالى » و « قام » بر عمل خاص، يعنى « ايستادن » دلالت دارند.

مفهوم دوّم: « زمان » است كه در دو فعل بالا، ماضى و گذشته است و در افعالى مانند « يفرح و يقوم» حال يا آينده است. پس به‌طور خلاصه فعل بر « حدث » و « زمان » دلالت دارد.

هم‌چنين در صرف ياد گرفته‌ايد كه مصدر بر عمل يا حالت خاصى دلالت مى‌كند، بدون آن‌كه زمان خاصى را برساند؛ به عبارت ساده‌تر و خلاصه‌تر: مصدر بر « حدث » دلالت دارد.

با كمى دقّت درمى‌يابيم كه در جملات بالا، گويى معناى حدث (يا معناى مصدرى) دوبار تكرار شده است.

حال با توجّه به توضيح بالا: چرا گوينده يك معنا را دو بار تكرار مى‌كند؟ روشن است كه تكرار معنا نشان‌دهنده اهميت خاص آن در نظر گوينده است كه به دلايلى، چون شك مخاطب يا انكار او، مجبور به تقويت و تأكيد آن معنا به وسيله تكرار شده است.