19 تعديه فعل لازم‌

فعل‌ها در زبان عربى از جهت گرفتن « مفعول به» به دو دسته تقسيم مى‌شوند:

- فعل متعدّى‌

- فعل لازم‌

همان طور كه در درس قبل گفتيم، بهترين راه تشخيص آنها « مراجعه » به كتب لغت است. براى نمونه در كتاب لغت « معجم الوسيط» راه تشخيص به شكل زير است:

1. « حفظ - حفظا درسا؛ درس را حفظ كرد».

2. « قام - قياما؛ ايستاد».

در مورد «1» متعدّى بودن فعل با ذكر « مفعول به» آن، يعنى « درسا » نشان داده شده است و در مورد «2» ذكر نكردن مفعول به نشانگر لازم بودن فعل است.

گفتيم كه فعل متعدّى مى‌تواند مفعول به را نصب دهد. مفعول به از نظر معنا، بيانگر چيزى است كه فعل و فاعل با آن ارتباط دارد. در مثال‌هاى:

« حفظت الدرس؛ حفظ كردم درس را».

« قرأه زيد؛ خواند آن را زيد».

نوعى ارتباط بين مفعول و فعل وجود دارد. روشن است كه اين ارتباطات را فعل متعدّى با نصب مفعول به بيان كرده است. در صورتى كه فعل لازم كه قدرت نصب مفعول به را ندارد. اگر بخواهد ارتباطى خاص را با اسمى نشان دهد، بايد به وسيله‌اى ديگر اين كار را انجام دهد كه تحت عنوان « تعديه فعل لازم» مورد بحث قرار مى‌گيرد.