مثال مذكور كه به زمان حال معنا شده است (زيد قوى نيست).

احكام افعال ناقصه‌

1. افعال ناقصه بر سر مبتدا و خبر داخل شده، به مبتدا رفع مى‌دهند و آن را اسم خود قرار مى‌دهند و خبر مبتدا را نصب داده، آن را خبر خود قرار مى‌دهند. به تركيب جمله زير توجّه كنيد:

كان/ البيت/ نظيفا

فعل ناقص// خبر كان و منصوب‌

2. افعال « كان » و « صار » علاوه بر ماضى، مضارع، و امر نيز دارند. حكم همه آنها در رفع، به اسم و نصب، به خبر و در معناى ناقص آنها يكى است. براى مثال:

كن متكلّما (گوينده باش)

فعل ناقص خبر « كن »

انت (مستتر) مسند اليه و اسم « كن »

3. فعل « ليس » فقط به صورت ماضى به كار مى‌رود و صورت ديگرى ندارد.

تبصره‌

1. فعل « كان » همان‌طور كه مى‌تواند به صورت ناقص به كار رود، مى‌تواند به صورت فعل تام نيز به كار رود. بديهى است كه معناى آن به گونه‌اى تغيير مى‌كند كه با آمدن مسند اليه آن، معناى مفيد جمله رسانده شود. ولى در مثال زير، فعل « كان » تامّه است. « كان اللّه؛ خدا وجود داشت».

در مثال بالا، كان به معناى « وجود داشت» است. از اين‌رو، با آمدن مسند اليه آن (اللّه)، معناى مفيد جمله رسانده مى‌شود.

2. فعل « ليس » هميشه ناقص است.

3. برخى افعال، مانند « كتب » و « كان » كه علاوه بر ماضى، مضارع، امر، مصدر، اسم فاعل، اسم مفعول و ... هم دارند افعال متصرّف كامل مى‌گويند و برخى ديگر چون « ليس » كه هيچ تصرف ديگرى ندارند، غير متصرّف مى‌نامند.