لاى نفى جنس مانند « انّ » عمل مى‌كند؛ به اسم خود « نصب » و به خبر خود رفع مى‌دهد.

در صورتى كه اسم « لا » نفى جنس، مانند « رجل » در مثال بالا يك جزء داشته باشد، مبنى بر فتح بوده و محلا منصوب است؛ مانند: «لا عِلْمَ لَنا» [1] ... لا أَيْمانَ لَهُمْ ... [2]

احكام « لاى نفى جنس»

1. « لاى نفى جنس» مانند لا مشبهة بليس، در صورتى عمل مى‌كند كه ترتيب بين اسم و خبر آن حفظ شده باشد. بنابراين نمى‌توان گفت: « لا قائم رجل».

2. « لاى نفى جنس» مانند لا مشبهة بليس در معرفه عمل نمى‌كند. بنابراين، عبارت « لا زيد قائم» درست نيست.

3. در صورتى كه خبر « لاى نفى جنس» بدون ذكر شدن، قابل تشخيص باشد، مى‌توان آن را حذف كرد؛ مانند: « الجهل مذلّ و لا خير» به معناى جهالت ذليل‌كننده است و خيرى در آن نيست. بنابراين، عبارت بالا در اصل چنين بوده: « الجهل مذلّ و لا خير فيه».

نگاهى به كتب ديگر

فلو دخلت « لا » على معرفة او على خبر مقدم وجب اهمالها و تكرارها نحو « لا زيد في الدار و لا عمرو» و نحو « لا فيها غول و لا هم عنها ينزفون»، (شذور الذهب، ص 235 و 236، با تلخيص).

تمرين‌

مطالبى را كه آموخته‌ايد بر جملات زير تطبيق كنيد: (مباحث اعرابى، معنوى)

1. ... لا تَثْرِيبَ عَلَيْكُمُ ... [3]

[1] . مائده، آيه 11.

[2] . توبه، آيه 12.

[3] . يوسف، آيه 92.