اسم الکتاب : مفاهیم علم نحو المؤلف : العصاری، محمود رضا الجزء : 1 صفحة : 67
16 جملات
اسميه غير ساده: « لا » ى نفى جنس
جملات منفى (با « لا » ى نفس جنس)
به عبارات زير توجّه كنيد:
1. « لا رجل قائما؛ يك مرد ايستاده نيست»
2. « لا رجل قائم؛ هيچ مردى ايستاده نيست»
تحليل معنوى دو عبارت بالا
به شباهتها و تفاوتهاى معنوى اين
دو عبارت دقّت كنيد: هر دو جمله، منفىاند و متكلّم نسبت بين مسند (قائم) و مسند
اليه (رجل) را نفى كرده است. ولى جمله «2» فقط يك معنا دارد و آن نفى از جنس « مرد » است كه به تبع آن، همه افراد مرد نفى شده است و دلالت بر نفى عموم
مىكند؛ به همين جهت « لا رجل قائم بل رجلان» درست نيست.
امّا در عبارت « لا رجل قائما بل رجلان» از انتهاى
عبارت نفىكردن يك فرد، فهميده مىشود.
تحليل اعرابى در دو عبارت بالا
با دقّت در عبارت «1» از رفع مسند اليه و نصب
مسند درمىيابيم كه « لا » ى مشبهة بليس است و از اينرو، « رجل » اسم آن و « قائما » خبر
آن است.
عبارت «2» داراى « لاى نفى جنس» است؛ مسند اليه (رجل) اسم آن و مسند (قائم) خبر آن است.
اسم الکتاب : مفاهیم علم نحو المؤلف : العصاری، محمود رضا الجزء : 1 صفحة : 67