اسم الکتاب : مفاهیم علم نحو المؤلف : العصاری، محمود رضا الجزء : 1 صفحة : 60
ترتيب، مبتدا و خبرند، امّا در
جمله دوّم، اگرچه مسند اليه و مسند همان كلمات « التلميذ » و
« ناجح » هستند، ولى به دليل قرار گرفتن
عامل « لعلّ » پيش از آنها، مبتدا و خبر نيستند.
مثالهاى دو گروه را باهم مقايسه
كنيد. چه شباهتهايى بين آنها مىبينيد؟
عبارتهاى « ب » از
هردو گروه، جملات مثبتى هستند كه اعراب مسند اليه آنها منصوب و اعراب مسند آنها
مرفوع است.
انّ، انّ، لكنّ، كأنّ، ليت و لعلّ
همگى در جملات اسميه به مسند اليه خود نصب و به مسند خود رفع مىدهند و در اصطلاح،
مسند اليه آنها را اسم آنها و مسند آنها را خبر آنها مىنامند. به اين حروف، حروف
مشبهة بالفعل مىگويند.
بنابراين در عبارتهاى مذكور، بيان
نقش كلمات به شكل زير است:
انّ الصمت حسن
مسند اليه مسند
اسم إنّ خبر إنّ
لعل/ الاستبداد/ زائل
مسند اليه مسند
اسم لعلّ خبر لعلّ
كلماتى كه بر مبتدا و خبر داخل مىشوند
و نام و اعراب آنها را تغيير مىدهند، نواسخ ناميده مىشوند. بنابراين « انّ » و ديگر حروف مذكور در متن را نواسخ مىگويند.
دليل اين نامگذارى آن است كه
اينها نسخ يا تغيير ايجاد مىكنند.
و هي تدخل على المبتداء و الخبر،
تنصب المبتدء و يسمّى اسمها و ترفع الخبر و يسمى خبرها نحو: « إنّ اللّه عادل».
فائدة: سمّيت هكذا لانّها مبنية
الاواخر على الفتح كالماضي مع بنائها علي ثلاثة احرف فصاعدا و لوجود معني الفعل في
كل منها. (الرشيد شرتوني، مبادي العربية، ج 4، ص 108).
اسم الکتاب : مفاهیم علم نحو المؤلف : العصاری، محمود رضا الجزء : 1 صفحة : 60