31 توابع (بدل)

به دو مثال توجّه كنيد:

1. « جاء اخوك يوسف»

2. « قرأت الكتاب نصفه؛ كتاب نصف آن را خواندم».

در مثال «1»، گوينده قصد دارد « آمدن را» را به يوسف نسبت دهد. به نظر شما چرا « اخوك » را آورده است.

در مثال «2» در حالى كه مقصود اصلى گوينده « خواندن نصف كتاب» است، چرا ابتدا گفته است: « كتاب را خواندم»؟

در اين‌گونه جملات، گوينده براى آماده‌كردن مخاطب، ابتدا چيزى را مى‌آورد و سپس مقصود اصلى خود را بيان مى‌كند؛ مثلا در عبارت اوّل، گوينده « اخوك » را جهت متوجّه‌كردن ذهن مخاطب به مقصود اصلى او كه يوسف است، آورده و سپس مقصود اصلى خود را بيان مى‌كند.

به كلماتى مانند « يوسف » و « نصفه » در مثال‌هاى بالا كه مقصود اصلى حكم در كلام گوينده هستند، « بدل » گويند و به كلماتى چون « اخوك » و « الكتاب » « مبدل منه» گويند.

اقسام بدل‌

به مثال‌هاى زير توجّه كنيد:

1. « ما خاف امير المؤمنين علي عليه السّلام من أحد إلّا اللّه؛ امير المؤمنين على از كسى جز خدا نترسيد».