اسم الکتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى المؤلف : شیرازی، احمد امین الجزء : 1 صفحة : 156
منظورش از تغيير اول اينست كه
بفهماند در جمله از دو جنبه مسند و مسنداليه بايد جامع موجود باشد و اين معنى را
شيئين باتوجه بالف و لام آنكه معنى عموم ميدهد ميرساند و معنى اينطور است كه بايد
جامع بين دو ركن كه مسند و مسنداليه است موجود باشد. منظور از تغيير دوم نيز
فهماندن همين معنى است كه جامع بايد در دو ركن جمله باشد و اين معنى را تصوّر كه
بصورت نكره است نمىفهماند زيرا «تصوّر» نكره در سياق اثبات است و بر يك فرد صدق
مىكند و ميفهماند كه در يك متصوّر اگر اتحاد باشد كافى است ولى «التصور» معرفه
باتوجه بآنكه الف و لام آن معنى جنس ميدهد معنى اينطور است كه جامع اتحاد در جنس
متصور است كه شامل دو مسند و دو مسنداليه ميشود.
شارح بعدا ميگويد كه حق با سكاكى است
و تغيير مصنف بىجا و نادرست است.
امّا عقلّى: بعد از
مقدماتى كه بيان شد مصنف با نقل كلام سكاكى درصدد بيان جامع عقلى است. جامع عقلى
را بسه قسمت تقسيم كرده است: 1- اتحاد در تصور 2- تماثل 3- تضايف. منظور از جامع
عقلى اينست كه هريك از اين سه قسم وسيلهاى هستند تا عقل بين دو جمله را مرتبط
كند. و منظور اين نيست كه عقل ادراك كند.
و هو امر بسببه:
اولين قسم جامع عقلى اتحاد در تصور است. بعقيده سكاكى كه تصوّر را نكره آورده
اينگونه معنى ميشود: بين دو جمله اتحاد در متصوّر باشد. منظور از اتحاد در متصوّر
اتحاد در مسنداليه،
اسم الکتاب : آئين بلاغت: شرح مختصر المعانى المؤلف : شیرازی، احمد امین الجزء : 1 صفحة : 156