كه علم به آنها جز از راه برهان نباشد هيچ اعتمادى ندارند. و چون ديدگاه اينان از عالم خيال فراتر نرفته و به عالم عقول نرسيده است، قدرت پرواز ازين فرودگاه تاريك به فراگاه انوار عقلى را ندارند؛ بدين سبب از آنچه بر قلبهاى رهروان وارد شود، آگاه نيستند.

سفسطه‌گرى و تقليد حركات بزرگان و كاملان كه درين افراد ديده مى‌شود نماياى كردار حيوانى چون ميمون و طوطى است كه تقليد انسان كنند، و چون كودكان و نابخردان كه شكلك بزرگان درآورند.

و اما ميزان درست و محك راستين درين موارد ناروشن همان حكيم عارف است كه احوال هر فرقه از ناس و نسناس را بازشناسد و ميان فرمانروا و كنّاس فرق گزارد.

و همان گونه كه در كمالات نظرى چنين مغالطه‌ها و اشتباهات كه موجب عدم شناخت فلسفه از سفسطه است پيش آيد، و اسلام و زندقه بر افراد مشتبه گردد، در كمالات علمى و راههاى تصفيه و فنون فضائل نفسانى نيز اشتباهها و همسان‌نمائى‌ها پيش آيد. مكاران و حيله‌گران خود را اهل الله و صاحبان صفا نمايند، و چه‌بسا هست كه درين دوران خود آرايش‌كردگانى با وجود ديد كوتاه و باطن ناپويا كه دارند خود را در شمار صوفيان و اهل باطن و مكاشفه‌گران رقم زنند:

و عاقل هشيار و هرآن‌كس كه بر اوضاع زمانه و اهل آن به ديده اعتبار نگرد بيقين دريابد كه اهل الله و ارباب تصوف و حال و كمال هرگز آشكارا نباشند و پنهان مانند، نه به اين معنى كه كسى آنان را نبيند، بلكه حالات آنان از خلق پوشيده باشد و مرتبه‌ى آنان را بازنشناسند. و خلاصه صوفيگرى صوفى از عقول مستور باشد، گرچه رفت و آمد و ظاهر اندام او را همه توانند ديد.

پس هرآن‌كس كه خود را به مقام تصوف و ارشاد منصوب داشته و به اهل كمال و حال ماننده مى‌كند و با اين‌همه با مردمان در جوشش است و در لذتها و