بيان مى‌كند كه مصداق كامل سهل ممتنع است؛ يعنى خواننده در بادى نظر توهم مى‌كند كه مراد او را فهميده است، اما چون غوررسى مى‌كند، اگر واقعا اهل علم و انصاف باشد، در مى‌يابد كه به كنه مراد او پى نبرده و عشرى از اعشار نكات و دقايق گفته‌هاى او را فهم نكرده است.

و از همين جهت است كه درك مطالب فلسفه ملا صدرا، قطعا احتياج به معلم و استاد دارد و مثلا نمى‌توان كتاب اسفار را مثل كتب خودآموز پيش خود مطالعه و تفسير كرد، بلكه لازم است كه لااقل يك دور مختصر فلسفه او را پيش استاد فن، خوب تحصيل كرد و به خصوصيات مشرب و عمق افكار او پى برد تا بتوان از مطالعه كتب و رسائل او استفاده كرد.

علت دشوارى و صعوبت فلسفه ملا صدرا

چون قصد من در اين مبحث راهنمايى طالبان مبتدى و هدايت سالكان نوكار تحصيل فلسفه است، بر توضيح مى‌افزايم و اين دو بيت مولوى را كه استاد من- اعلى الله مقامه- غالبا در اثناى درس به قصد تنبّه شاگردان مى‌خواندند يادآور مى‌شوم:

[1] على‌رغم جماعتى كه فريب ظاهر عبارات ساده منشيانه ملا صدرا را خورده و فلسفه او را سهلترين انواع مشارب فلسفى و درك مطالب او را آسان و سهل التناول پنداشته، حتى به طورى كه از بعضى جاهلان مغرور شنيده شد حكمت‌

[1] . كليّات مثنوى، ص 20، دفتر اوّل.