اسم الکتاب : سه رسائل فلسفى المؤلف : الملا صدرا الجزء : 1 صفحة : 115
قدماى از عامه آيات مشتمل بر الفاظ نفس، وجه، عين، يد و ساق را از
متشابهات مىدانند.
«تَعْلَمُما فِي نَفْسِي وَ لا أَعْلَمُ ما فِي
نَفْسِكَ»،«يُحَذِّرُكُمُاللَّهُ نَفْسَهُ»،«إِنَّمانُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ»،«فَأَيْنَماتُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ»،«يَدُاللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ»،«يَوْمَيُكْشَفُ عَنْ ساقٍ».
و نيز آياتى نظير: «عَلىما فَرَّطْتُ فِي جَنْبِ اللَّهِ»حتى آياتى كه مشعر يا صريح در قرب حق
نسبت به اشياء است، چون از تعقل احاطه قيوميه حق و از نحوه تجلى و ظهور او در آيات
آفاق و انفس و معيت قيومى او نسبت به حقايق وجوديه عاجزند و ندانستهاند كه حقيقت
احدى وجود با همه خلايق، معيت قيوميه دارد و نيز چون اين غوطهوران در اوهام و
قاطنان عالم ماده و منغمران در طبيعت، از قرب و بعد و معيت و فوق، قرب و بعد زمانى
و مكانى و از فوقيت، فوقيت مكانى فهميدهاند و كوچكترين ارتقايى از براى افكار
آنان به ملكوت اعلى حاصل نشده است، در اين قبيل از الفاظ موجود در قرآن دچار تحير
شدهاند؛ رواياتى كه در مقام تفسير آيات صفات از ائمه شيعه وارد شده است، متضمن
معانى لطيفهاى است كه اهل تحقيق و صاحبان ذوق را به حالت وجد مىآورد، اعراض از
طريقه اهل بيت كه خداوند مسبب آن را لعنت نمايد، براى امت اسلام گران تمام شد.
در بيان جميع آيات صفات، رواياتى از اهل بيت نبوت وارد شده است كه
بدون مجامله و تعصب از حيث متانت و دقت، عالىترين تحقيقات فلسفى و عرفانى در
مقابل اين روايات نمودى ندارد.
جمعى از مفسران از اين جماعت- عامه- در تفسير آيه «نَحْنُأَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ
الْوَرِيدِ»گفتهاند: اى
بالعلم، در حالتى كه علم حق عين ذات اوست و جميع اوصاف كماليه زائد بر حقيقت احدى
حق تعالى نمىباشند.
در تفسير كريمه «وهو معكم أينما كنتم» و «هواللّه فى السماوات و الأرض» و «هوالّذي فى السماء إله و فى الارض إله» گفتهاند: و هو معكم اى بعلم
و هو المعبود فى السماوات و الأرض و يا: يعلم ما فى السموات و الارض، در حالتى كه
از اهل عصمت و طهارت يعنى ائمه شيعه عليهم السّلام حقايق و دقايق لطيفى در مقام
تفسير اين قبيل از آيات نقل شده است.
اسم الکتاب : سه رسائل فلسفى المؤلف : الملا صدرا الجزء : 1 صفحة : 115