تصديق نيست بلكه شرط تصديق است.

فصل: [اقسام تصور]

بدان‌كه تصوّر بر دو قسم است:

[فصل: تصور بديهى‌]

يكى آن‌كه در حصول وى احتياج نباشد به نظر و فكر چون تصوّر حرارت و برودت و سياهى و سفيدى و مانند آن و اين قسم را تصوّر ضرورى و بديهى خوانند.

دوّم آن‌كه در حصول وى احتياج باشد به نظر و فكر چون تصوّر روح و ملك و جنّ و امثال آن و اين قسم را تصوّر نظرى و كسبى خوانند.

و بر همين قياس تصديق نيز بر دو قسم است، يكى ضرورى كه در حصول وى احتياج به فكر و نظر نباشد چون تصديق به آن‌كه آفتاب روشن است و آتش گرم است و نظاير آن.

دوّم تصديق نظرى كه محتاج باشد به نظر و فكر چون تصديق به آن كه صانع موجود است و عالم حادث است و غير آن.

فصل: [تصور نظرى‌]

بدان‌كه تصوّر نظرى را از تصوّر ضرورى و همچنين تصديق نظرى را از تصديق ضرورى حاصل مى‌توان كرد به طريق فكر و نظر و آن عبارت است از ترتيب تصوّرات يا تصديقات حاصله بر وجهى كه مؤدّى شود به حصول تصوّرى يا تصديقى كه حاصل نبوده باشد چنانكه تصوّر حيوان را با تصوّر ناطق جمع كنى و گويى حيوان ناطق، از اينجا تصوّر انسان كه حاصل نبوده باشد حاصل مى‌شود. و چنانكه تصديق به آن كه عالم متغيّر است با تصديق به آن كه هرچه متغيّر است حادث است جمع كنى و گويى «العالم متغيّر و كلّ متغيّر حادث» از اين‌جا

جامع المقدمات (جامعه