در قرآن و بيانات پيغمبر اكرم نسبت به علم و تأكيد و ترغيب در توسعه علوم وارد شده بى اثر ماند و اكثريت مردم سرگرم فتوحات پى در پى اسلام و دل‌خوش به غنائم فزون از حد كه از هر سو به جزيرة العرب سرازير مى‌شد بودند و ديگر عنايتى به علوم خاندان رسالت كه سر سلسله‌شان على عليه السلام بود و پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله او را آشناترين مردم به معارف اسلام و مقاصد قرآن معرفى كرده بود نشد. حتى در قضيه جمع‌آورى قرآن (با اين‌كه مى‌دانستند پس از رحلت پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله مدتى در كنج خانه نشسته و مصحف را جمع آورى نموده است) وى را مداخله ندادند حتى نام او را نيز به زبان نياوردند. [1]

اينها و نظاير اينها امورى بود كه پيروان على عليه السلام را در عقيده خود راسخ‌تر و نسبت به جريان امور هشيارتر مى‌ساخت و روز به روز بر فعاليت خود مى‌افزودند. على عليه السلام نيز كه دستش از تربيت عمومى مردم كوتاه بود به تربيتِ خصوصى افراد مى‌پرداخت.

در اين بيست و پنج سال سه تن از چهارنفر ياران على عليه السلام كه در همه احوال در پيروى او ثابت قدم بودند (سلمان فارسى، ابوذر غفارى و مقداد) درگذشتند ولى جمعى از صحابه و گروه انبوهى از تابعين درحجاز و يمن و عراق و غير آنها در سلك پيروان على عليه السلام درآمدند و در نتيجه پس از كشته شدن خليفه سوم از هر سوى به آن حضرت روى نموده و به هر نحو بود با وى بيعت كردند و وى را براى خلافت برگزيدند.

[1] . تاريخ يعقوبى، ج 2، ص 113؛ ابن ابى‌الحديد، ج 1، ص 9.

در روايات زيادى وارد شده كه بعد از انعقاد بيعت ابوبكر، وى پيش على فرستاد و از وى بيعت خواست، على پاسخ داد: من عهد كرده‌ام كه از خانه به جز براى نماز بيرون نروم تا قرآن را جمع كنم. باز وارد است كه على پس از شش ماه با ابوبكر بيعت كرد و اين دليل تمام كردن جمع قرآن مى‌باشد و نيز وارد است كه على پس از جمع قرآن مصحف را به شترى بار كرده پيش مردم آورده نشان داد و نيز وارد است كه جنگ يمامه كه قرآن پس از آن تأليف شده در سال دوم خلافت ابوبكر بوده است مطالب نامبرده در غالب كتب تاريخ و حديث كه معترض قصه جمع مصحف شده‌اند يافت مى‌شود