الاوّل، انّ المفهوم فى استقلاله بالمفهوميّة و عدم استقلاله تابعة لوجوده الذى ينتزع منه و ليس له من نفسه الّا الابهام، فحدود الجواهر و الاعراض ماهيّات جوهريّة و عرضيّة بقياس بعضها الى بعض و بالنظر الى انفسها و روابط وجوديّة بقياسها الى المبدء الاوّل- تبارك و تعالى- و هى فى انفسها مع قطع النظر عن وجودها لا مستقلّة و لا رابطة.

در عبارت فوق، ضمير در «بعضها» و «إلى نفسها» به «حدود الجواهر و الأعراض» برمى‌گردد و معناى عبارت چنين است: «اگر نظر به خود حدود جواهر و اعراض بشود يا بعضى از حدود با بعضى ديگر مقايسه شوند، مفاهيم اسمى و ماهيات جوهرى و عرضى هستند و اگر اين حدود نسبت به مبدء اول- تبارك و تعالى- در نظر گرفته شوند، روابط وجودى‌اند»، در حالى‌كه همين مطلب در متن برهان با اين تعبير آمده بود: «و مقتضى ذلك ان يكون وجود كلّ معلول رابطا بالنظر الى علّته و ان كان بالنظر الى نفسه و بمقايسة بعضه الى بعض جوهرا او عرضا موجودا فى نفسه.» در اين عبارت، ضمير مستتر در «كان» به «وجود كلّ معلول» برمى‌گردد و معناى عبارت اين است كه اگر نظر به خود وجود هر معلولى بشود، يعنى اگر نظر به‌وجود جواهر و اعراض بشود يا بعضى از اين وجودها با بعضى ديگر مقايسه شوند، اينها جوهر و عرض‌اند، يعنى، داراى مفهوم اسمى و ماهيت جوهرى و عرضى‌اند، و در صورتى كه اين وجودها در مقايسه با علتشان ملاحظه شوند، معناى حرفى و وجود رابطاند.

پس در عبارت اول، مقصود از منظور اليه خود حدود جوهرى و عرضى است و در عبارت دوم وجود خارجى محدود به حدود جوهرى و عرضى، نه خود آن حدود. بنابراين، در يكى از اين دو عبارت مسامحه وجود دارد كه، با توجه به توضيحات داده‌شده درباره مدّعا، مى‌توان پى برد كه عبارت دوم دقيق است و عبارت اول مسامحه‌آميز.

2- 4: فرع دوم- اقسام وجود رابط

در مقدمه سوم در 3، اشاره شد كه وجود معلول نسبت به علّت خويش وجود رابط است و نيز در فصل گذشته ثابت شد كه بين وجود خارجى موضوع و محمول وجود رابط محقق است، پس هم وجود معلول وجود رابط است و هم رابط بين وجود خارجى موضوع و محمول در هليه مركبه خارجيه. ولى بين اين دو تفاوتى مهم وجود دارد و آن اينكه وجود معلول رابط بين علت و امر ديگرى نيست به‌طورى كه موجب پيوند و اتّحاد علت خويش با شى‌ء ثالثى بشود،