صنف دويم كسانى كه‌ وَ حَبِطَ ما صَنَعُوا فِيها وَ باطِلٌ ما كانُوا يَعْمَلُونَ‌ 4 در شأن ايشان است، وَ قَدِمْنا إِلى‌ ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً 5.

و طايفه سيم از اهل حساب كه، خَلَطُوا عَمَلًا صالِحاً وَ آخَرَ سَيِّئاً 6. و ايشان دو صنف باشند:

صنفى كه حساب خود هميشه مى‌كنند، «حاسبوا انفسكم قبل ان تحاسبوا» 7 شنيده‌اند، لا جرم بقيامت‌ يُحاسَبُ حِساباً يَسِيراً 8 باشند. و صنفى كه از حساب و كتاب غافل بوده باشند، لا جرم بمناقشه حساب گرفتار شوند، «و من نوقش فى الحساب فقط عذب» 9. و حساب عبارت از حصر و جمع آثار حسنات و سيئات است كه تقديم يافته باشد تا بحكم عدل جزاى خود هر يكى بيابند و موقنان هميشه مشاهد موقف حساب باشند، «لا يؤخر حساب المؤمن الى يوم القيامة» 10.

يادداشت‌ها

(1)- در آن بدون حساب روزى داده شوند. (غافر 40/ 40)

(2)- چيزى از حساب ايشان بر تو نيست و چيزى از حساب تو بر ايشان نيست.

(انعام 6/ 52)

(3)- خدا بدى‌هايشان را به خوبى تبديل مى‌كند. (فرقان 25/ 70)

(4)- و آنچه در دنيا كردند پوچ شد و آنچه ميكنند ناچيز است. (هود 11/ 16)

(5)- و پيش فرستاديم به آنچه كردند كارى را پس آن را غبارى پراكنده گردانديم.

(فرقان 25/ 23)

(6)- كارى نيكو را با (كار) بد ديگرى آميختند. (توبه 9/ 102)

(7)- (كارهاى) خود را برشماريد پيش از آنكه (كارهاى شما را) بر شمارند.

(حديث)

(8)- شمار شود، شمارى آسان. (انشقاق 84/ 8)

(9)- آنكه در شمار سبك شمرده شود هرآينه عذاب شود. (حديث)

(10)- حساب مؤمن به روز رستاخيز پس انداخته نشود. (حديث)