تحصيل طهارت بدنى و روحانى، و نماز «قالبى» و «قلبى»، بايد محاربه كرد، با جنود نفوس ثلاث. پس، روشن گشت كه: نماز، در جامعيّتش، جميع عبادات و اركان و فروع دين را، چون هيكل توحيد است كه «انسان كامل» باشد، در جامعيّت «كل الانواع» را.

و از اين است كه در جميع ازمنه، بر همه واجب بوده، و در همه احوال، مطلق آن ساقط نيست و طبيب نفوس، در شريعت مداوا فرموده با نماز، بيمارى انهماك در شواغل دنيويّه را، و به تكرير امر فرموده، چون غفلات متتاليه و حجب مواريه در تتابع و تراجع‌اند. و دانستى، تكليف «لطف» است و لطف، بر خداى تعالى واجب است: «إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ» [1]

و از حكمت‌هاى جليله نماز: «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‌ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ» [2]، مجملا اسرار نماز، بى‌شمار است و از براى هر يك از مقدّمات و مقارنات و مكمّلات نيز، مجملى گفته خواهد شد- بتاييد الله تعالى-

مسألة: بدان كه عدد نمازهاى واجب را مختلف گفته‌اند

؛ بعضى هفت گفته‌اند، به انضياف صلاة اموات، و بعضى نه گفته‌اند، با تفصيل [نماز] «آيات»، به نمازهاى خسوفان و زلزله و ظهور امور غريبه سماويه. و اولى آن است كه شش باشد، به انطوار اينها در آيات.

و امّا اطلاق «صلاة» بر «نماز ميّت» مجازى است، زيرا كه: «لا صلاة الّا بفاتحة الكتاب و لا صلاة الّا و تحليلها بالتّسليم»، و نماز يوميّه، هفده ركعت مشهور است در حضر، و يازده مى‌شود در سفر.

سرّ: عدد هفده، عدد شريفى است كه كليّات عالم ملك و مطلق عالم شهادت، اعنى: اعمّ از شهادت مطلقه و شهادت مضافه- كه نفوس را هم شامل باشد- نيز هفده است؛ افلاك تسعه و عناصر اربعه و مواليد ثلاثه و عالم معنى، مضاف به اينها.

و نيز، عدد حروف مقطّعه، به حسب اصل خط حق كه حذف كنى متشابهات‌