اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 56
زبانهاى سامىاند، نظريّه
اصلى بودن آن در هر دو زبان را مطرح ساخته، آن را از باب توارد لغات مىداند.[1] راغب با توجّه به معانى
لغوى لفظ آدم، براى نامگذارى حضرت آدم 4 وجه را آورده است: 1. جسم او از خاكِ روى
زمين است؛ 2. گندمگون است؛ 3. از تركيب عناصر و نيروهاى گوناگون آفريده شده است
(ادمة: الفت و اختلاط)؛ 4. بر اثر روح خدايى كه در وى دميده شده، نيكو گرديد
(ادام: خورش و نيكوكننده طعام).[2] بيشتر مفسّران، وجه نامگذارىِ آدم را با استناد به احاديثى،
آفريده شدن او از خاك روى زمين ذكر كرده[3] و آنرا عَلَم دانستهاند. بعضى هم آن را چون انسان و بشر، نوع
مىدانند؛[4] برخى گفتهاند: گويا اين واژه ابتدا
به اعتبار معناى وصفى درباره حضرت آدم عليه السلام به كار رفته؛ سپس به صورت عَلَم
استعمال شده است[5] در آيات قرآن، واژه «آدم»
به صورت مفرد 15 بار، «بنىآدم» 7 بار و «ابنىآدم»، «ذرية آدم» و «كمثل آدم» هر
كدام يك بار به كار رفته است. درآيات 1 نساء/ 4؛ 189 اعراف/ 7؛ 6 زمر/ 39 نيز
«نَفْس» به كار رفته و مقصود از آن آدم عليه السلام دانسته شده است. مقصود از
«بشر» در آيه «إِنّى خلِقُ بَشَراً مِن طينٍ»
(ص/ 38، 71) و «انسان» در آيه «و لَقَد خَلَقنَا
الإِنسنَ مِن صَلصلٍ مِن حَمَإٍ مَسنونٍ» (حجر/ 15، 26) را
نيز شخص آدم عليه السلام دانستهاند. تفصيل داستان او در 6 سوره
بقره/ 2، 30- 39؛ اعراف/ 7، 11- 25؛ حجر/ 15، 28- 42؛ اسراء/ 17، 61- 65؛ طه/ 20،
115- 124؛ ص/ 38، 71- 85 ذكر شده است. در بيان چگونگى وقايع
مربوط به آدم عليه السلام كه در قرآن و روايات وارد شده بين مفسّران دو نظريّه
وجود دارد: بيشتر آنان اين وقايع را حوادثى شخصى و مربوط به شخص حضرت آدم عليه
السلام مىدانند و معتقدند خداوند فرشتگان را به سجده براى شخص آدم عليه السلام
امر نمود و ابليس از سجده سرباز زد و ...، و سپس خداوند آدم عليه السلام را
واردبهشت نمود و آدم عليه السلام[1]. التحرير والتنوير، ج 1، ص 408 [2]. مفردات، ص 70،«آدم» [3]. جامعالبيان، مج1، ج 1، ص 307؛ مجمعالبيان، ج 1، ص 179؛ روحالمعانى، مج 1، ج 1، ص 356 [4]. قاموسقرآن، ج 1،ص 38، «آدم» [5]. التحقيق، ج 1، ص52، «أدم» فرهنگ و معارف قرآن، اعلامالقرآن، 3جلد، مؤسسة بوستان كتاب - قم، چاپ: اول، 1385.اعلام القرآن ؛ ج1 ؛ص57
اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 56