اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 275

رديف فرشتگان شمرده مى‌شده است:
يك. به علّت فزونى تعداد ملائك، لفظ ملائك از باب تغليب بر ابليس نيز اطلاق شده است. [1]
دو. از آن جا كه ابليس در معيّت ملائك به عبادت اشتغال داشت، وقتى ملائك كه مقامشان از وى برتر بود، به سجده مأمور شدند، ابليس كه از جنس جن و همراه ايشان بود، به طريق اولى‌ به سجده كردن سزاوارتر است. [2]
سه. به‌دليل آن‌كه ابليس از نظر فعل، فرشته واز جهت نوع، از جن بوده، امر به فرشتگان، او را نيز در بر مى‌گرفته است. [3]
چهار. ضمير جمع در «فسجدوا» به همه مأموران به سجده باز مى‌گردد كه اعمّ از فرشتگان و جنيّان است؛ ولى خداوند به ذكر ملائك كه با همه علوّ شأن، مأمور به تذلُّل و خضوع در برابر آدم بوده‌اند، بسنده كرده است. [4]
2. ابليس از ملائك: ابن‌عبّاس، ابن‌مسعود، قتاده، سعيد بن‌مسيّب، ابن‌جريح، ابن‌انبارى، ابن‌جرير طبرى، شيخ طوسى، بيضاوى و گروهى ديگر، ابليس را از ملائك دانسته‌اند. [5] آلوسى اين رأى را به بيش‌تر صحابه و تابعان نسبت داده است. [6]
صاحبان اين ديدگاه، مسؤوليّت ابليس را (پيش از تمرّد) رئيس فرشتگان دنيا، سلطان دنيا، سلطان زمين، و خزانه‌دار بهشت‌ [7] شمرده‌اند. صاحبان اين نظر، افزون بر روايات، [8] به ظاهر آياتى مانند: «و إِذ قُلنَا لِلملئِكةِ اسجُدوا» (بقره/ 2، 34) تمسّك كرده و گفته‌اند: اگر ابليس از ملائك نبود، فرمان الهى شامل او نمى‌شد و مى‌توانست به اين بهانه از سجده سرباز زند؛ هم‌چنين استثناى ابليس از فرشتگان در چند آيه، نشان مى‌دهد كه ابليس از

[1]. الكشاف، ج 1، ص127
[2]. همان، ج 3، ص 91؛تفسيرموضوعى، ج 6، ص 257
[3]. روح البيان، ج 8،ص 59؛ تفسيرابن‌كثير، ج 1، ص 80
[4]. كنزالدقائق، ج 1،ص 351
[5]. التبيان، ج 1، ص150؛ تفسير بيضاوى، ج 1، ص 294؛ جامع‌البيان، مج 1، ج 1، ص 321
[6]. روح‌المعانى، مج1، ج 1، ص 365
[7]. التبيان، ج 1، ص151
[8]. تاريخ بلعمى، ج 1،ص 16؛ نهج‌البلاغه، خطبه 192؛ جامع‌البيان، مج 1، ج 1، ص 321

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 275

صيغة PDF

شهادة

الفهرست