اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 218

تفسير باطنى آيه چنين است كه ابراهيم عليه السلام مأمور بوده تا 4 انسان لايق را علم آموزد و آن‌ها را براى تبليغ از طرف خود اعزام كند و هرگاه خواهان حضور آنان شد، با اسم اكبر خداوند، آنان را فرا خوانده، نزد او آيند. [1] صدوق در ذيل روايات اظهار داشته كه ابراهيم عليه السلام به هر دو امر (ذبح مرغان و اعزام مبلغان) مأمور بوده است. [2]
برخلاف اجماع مفسّران، ابو مسلم اصفهانى براين باور بوده كه ابراهيم به ذبح پرندگان مأمور نشده؛ بلكه آيه فقط مثلى براى حضرت ارائه داده و گفته: همان‌گونه كه اگر تو پرندگانى را به خود مأنوس كنى و بعد هر يك را سر كوهى قرار داده، آن‌ها را بخوانى، نزد تو خواهند آمد، مثال زنده كردن مردگان نزد خداوند نيز چنين است كه آن‌ها را با كلمه «كن» فرا خوانده، دوباره زنده خواهند شد. [3] اين نظر از مجاهد نيز نقل شده و [4] از متأخّران نيز عبده در المنار آن را پذيرفته است؛ [5] ولى ساير مفسّران آن را ردّ كرده‌اند. از ادلّه رازى در ردّ اين نظريّه، مخالفت آن با اجماع مفسّران است. [6] علّت روى‌كرد ابومسلم به اين نظريّه آن بوده كه اگر ابراهيم را مأمور به ذبح مرغان بدانيم، جمله‌ «ثُمَّ ادعُهُنَّ» در آيه بى‌معنا خواهد شد؛ زيرا اگر مقصود، فراخوانى آنان پس از زنده شدن است، خواندن بهيمه، امرى ناپسند و اگر مراد، فراخوانى اجزاى متفرّق آنان باشد، ناپسندى آن آشكارتر است؛ [7] غافل از اين كه امر ياد شده، فرمانى تكوينى است و نه تشريعى تا در گرو وجود (عينى) مخاطب باشد؛ [8] گذشته از آن‌كه درخواست ابراهيم عليه السلام مشاهده كيفيّت احيا بوده و بنا بر نظر ابومسلم، درخواست ابراهيم اجابت نشده است. [9]
مطابق ظاهر آيه و برداشت بسيارى از مفسّران، آرامش‌قلبى مطلوب ابراهيم عليه السلام‌

[1]. بحارالانوار، ج12، ص 63؛ البرهان، ج 1، ص 540
[2]. بحارالانوار، ج12، ص 63
[3]. تنزيه الانبياء، ص54؛ التفسير الكبير، ج 7، ص 44
[4]. جامع البيان، مج3، ج 3 ص 82
[5]. المنار، ج 3، ص57- 58
[6]. التفسير الكبير، ج7، ص 44
[7]. تنزيه الانبيا، ص53
[8]. جامع‌البيان، مج3، ج 3، ص 84؛ الميزان، ج 2، ص 370
[9]. تنزيه الانبياء، ص54؛ مجمع‌البيان، ج 2، ص 646؛ منشور جاويد، ج 11، ص 281- 282

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 218

صيغة PDF

شهادة

الفهرست