اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 299

چگونگى فريب او مى‌فرمايد: همانا او و قبيله‌اش شما را از آن‌جايى مى‌بينند كه شما آن‌ها را نمى‌بينيد: «إِنَّهُ يَرلكُم هو و قَبيلُهُ مِن حيثُ لَاتَرونهُم». (اعراف/ 7، 27) ابليس و شياطينِ تحتِ امر او، با بهره‌گيرى از ابزار عواطف و احساسات انسان، در ادراك وى تصرّف كرده، اوهام و انديشه‌هاى دروغين و باطل را در نفس او مى‌افكنند؛ با اين حال، انسان اين اوهام را از خود دانسته و در آن ترديدى ندارد؛ از اين رو افكار و اوهام ياد شده، هم به ابليس و هم به انسان نسبت داده مى‌شود و با استقلال انسان در انديشه و اراده منافاتى ندارد؛ زيرا تصرّف ابليس در ادراك انسان، تصرّف طولى و در جهت اراده انسان است و نه در عرض و برابر آن؛ [1] به همين جهت، پس از فراخوان ابليس به انجام معصيت يا ترك طاعت، آدمى در خود براى انجام واجبات، احساس سنگينى مى‌كند و براى انجام گناهان ميل شديد در خود مى‌يابد؛ بدين جهت، در قرآن از اين اوهام القايى ابليس به وسوسه ياد مى‌شود. (طه/ 20، 120)
برخى مفسّران گفته‌اند: وسوسه، صوتى خفى است كه ابليس در گوش دل آدمى مى‌افكند. وسوسه ابليسى با ويژگى فراخواندن به گناهان قابل تشخيص و شناسايى است. [2] به تصريح قرآن، ابليس با تزيين، آراستن و جلوه دادن دنيا در چشم انسان، او را به سوى گناهان مى‌كشاند و از توجّه به حقيقت خويش و ياد خداوند باز مى‌دارد؛ بنابراين ابليس در برابر هواى نفس، استقلالِ وجودى دارد؛ امّا استقلال عملى نداشته، فقط از رهگذر هواى نفس آدمى عمل مى‌كند. [3] از جمله راه‌هاى نفوذ شيطان، شهوت، غضب و هواى نفس دانسته شده است‌ [4] و برخى با واجب دانستن شناخت راه‌هاى نفوذ شيطان؛ مواردى چون حسد، حرص و تعصّب ... را نيز بدان‌ها افزوده‌اند. [5]
راه‌هاى مقابله با كوشش‌هاى ابليس‌
از آن جا كه گستره تلاش ابليس و يارانش، انديشه و ادراك آدميان است مى‌توان با

[1]. الميزان، ج 8، ص41- 43
[2]. مجمع‌البيان، ج 2،ص 461
[3]. اخلاق در قرآن، ج1، ص 236
[4]. تفسيرصدرالمتألهين، ج 1، ص 182 و 428؛ التفسير الكبير، ج 1، ص 266
[5]. مكاشفةالقلوب، ص70

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 299

صيغة PDF

شهادة

الفهرست