اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 21

مقدّمه‌
با تدبّر در شيوه داستان سرايى قرآن كريم درمى‌يابيم كه قرآن، از نظر معرّفى شخصيّت داستان، قصّه‌ها را به دو گونه گزارش كرده است: در يك شيوه، از شخصيّتِ داستان، نام مى‌برد؛ در حالى كه در شيوه دوم كه از مورد اوّل بيش‌تر است، از شخصيّت يا شخصيّت‌هاى داستان نامى به ميان نمى‌آورد.
اين دو شيوه در نقل داستان بعدها عامل پيدايش دو دانش قرآنى با نام‌هاى «اعلام قرآن» و «علم مبهمات» يا «مبهمات قرآن» شد. اين مقدّمه، عهده‌دار معرّفى اجمالى اين دو دانش است.
دانش اعلام قرآن‌
شناسايى اعلام قرآن و بحث درباره آن‌ها از ديرباز مورد توجّه برخى مفسّران و قرآن‌پژوهان بوده است. پيش از معرفى اين دانش لازم است به معناى عَلَم و اقسام آن اشاره شود.
اعلام، جمع عَلَم، و عَلَم در لغت به معناى نشانه است. ابن‌منظور مى‌نويسد: به آن‌چه در راه‌ها و منازل بين راه نصب مى‌شود تا مسافران را راهنمايى كند و با آن‌ها راه نموده شود، اعلام گفته مى‌شود و مفرد آن عَلَم است. به مناره نيز علم گفته مى‌شود. [1] ابن‌فارس نيز مى‌نويسد:
«ع- ل- م» داراى يك معناى اصلى است و آن بر اثرى از يك چيز دلالت مى‌كند كه آن را از چيزهاى ديگر متمايز مى‌سازد ... و جمع آن اعلام است. [2] مفرد اين واژه در قرآن ديده نمى‌شود؛ امّا جمع آن دو بار آمده است و در هر دو مورد، كشتى‌هاى بزرگ در دريا به آن تشبيه شده است:
«و لَهُ الجَوارِ المُنشَئَاتُ فِى البَحرِ كَالأَعلم» (الرحمن/ 55، 24)، «و مِن ءَايتِهِ الجَوارِ فِى‌البَحرِ كَالأَعلم». (شورى/ 42، 32) برخى مفسّران، اعلام در اين دو آيه را جمع عَلَم و به معناى‌

[1]. مفردات، ص 581؛لسان‌العرب، ج 9، ص 372- 373، «علم»
[2]. مقاييس‌اللغه، ج4، ص 109، «علم»

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 21

صيغة PDF

شهادة

الفهرست