اعلام القرآن - فرهنگ و معارف قرآن

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 189

دليل، ابراهيم عليه السلام به ظهور و طلوع اين اجرام استناد نكرده (با آن‌كه طلوع نيز مانند افول گونه‌اى جابه‌جايى است)، چنان كه ظهور و طلوع با ربوبيّت منافاتى ندارد. [1] 3. پايه برهان افول و وجه دلالت آن بر نفى ربوبيّت اجرام آسمانى، دلالت افول بر حدوث و امكان و در نتيجه، نياز آفل به محدث و واجب الوجود بالذّات است؛ [2] زيرا افول، حركت، و حركت متوقّف بر متحرّك، و هر متحرّك، حادث است و هر حادث، به قديم نياز دارد. [3]
4. افول، حركت است و هر حركتى محرّكى دارد و سلسله محرّك‌ها به ناچار بايد به يك محرّك غيرمتحرّك خاتمه يابد و آن ذات بارى‌تعالى است. [4] به سه توضيح اخير از سخن ابراهيم عليه السلام اشكال شده كه موضوع احتجاج در اين توضيحات، ابطال خالقيّت اجرام آسمانى و اثبات آن براى خداوند متعالى فرض شده؛ حال آن‌كه محور سخن در اين احتجاج «رب» است، [5] و مقصود از ربّ در جمله‌ «هذا رَبّى» خالق هستى نيست؛ بلكه زمام‌دار امر تدبير موجودات به شمار مى‌رود؛ [6] امّا آن‌چه در حديثى از امام رضا عليه السلام آمده كه ابراهيم گفت: آفل را دوست ندارم، زيرا افول از صفات حادث است، نه از صفات قديم، [7] چنين معنا نمى‌دهد كه پايه استدلال، افول حادث است؛ بلكه پايه استدلال، همان عدم حبّ است و در بيان معيار عدم حب فرموده: افول از صفات حادث است و حادث سزاوار آن نيست كه متعلّق حبّ انسان قرار گيرد. [8]
نكاتى مربوط به احتجاج ابراهيم عليه السلام در سوره انعام‌
مفسّران درباره آيات 74- 79 انعام/ 6، نكاتى را طرح كرده‌اند كه مى‌تواند در روشن شدن فضاى احتجاج مؤثر باشد:
الف. گروهى از مفسّران، چهره كاوش‌گرانه‌اى را كه از ابراهيم در آيات سوره انعام‌

[1]. المنار، ج 7، ص558- 560
[2]. كشف‌الاسرار، ج 3،ص 409؛ مجمع‌البيان، ج 4، ص 500؛ تفسير قرطبى، ج 7، ص 18
[3]. التفسير الكبير، ج13، ص 52
[4]. الميزان، ج 7، ص186
[5]. منشور جاويد، ج11، ص 225
[6]. الميزان، ج 7، ص174
[7]. عيون اخبار الرضاعليه السلام، ج 1، ص 399- 400؛ بحارالانوار، ج 11، ص 79
[8]. الميزان، ج 7، ص206

اسم الکتاب : اعلام القرآن المؤلف : فرهنگ و معارف قرآن الجزء : 1 صفحة : 189

صيغة PDF

شهادة

الفهرست