رازى در تفسير اين آيه به اختلاف علما در مورد بشرى كه قرآن را به پيامبر آموخته، سخن مى گويد [1] كه گاه گستاخانه ريشه وحى را مى زدند و نزول آن را بر هيچ بنده اى نمى پذيرفتند: «ما أَنْزَلَ اللّهُ عَلى بَشَرٍ مِنْ شَيْءٍ» [2] . اينجا بود كه قرآن نداى هماوردطلبى سر داد و آيات تحدى را به ترتيب ذيل فرو فرستاد:
۱. «قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الاْءِنْسُ وَ الْجِنُّ عَلى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ كانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيراً» . [3]
ابوالفتوح رازى در ذيل اين آيه، عدم توانايى جن و انس بر ارائه كتابى همچون قرآن را از دو جهت بيان مى كند: يا از جهت نداشتن علم به نظم و ترتيب (فرط فصاحت)، يا از آن جهت كه خدا رها نكند و علم نيافريند جن و انس را بر آوردن مثل قرآن (صرفه). [4]
سپس ايشان با عنايت به اين آيه به اين پرسش مقدر پاسخ مى دهد كه از كجا معلوم شايد در شهرهاى دوردست كسى توان معارضه با قرآن را داشته و به ما نرسيده باشد يا شايد جنيان قادر بر اين كار باشند و ما ندانيم! ايشان جواب مى دهد:
اگر كسى در آن شهرها قرآنى مى آورد ممكن نبود به ما نرسد و حتماً خبرش به ما مى رسيد و اما سخن جنيان با نقل براى ما اثبات شده و همان نقل به ما اطمينان مى دهد كه آنها توان معارضه ندارند. [5]
۲. «أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ» . [6]
در اين آيه خدا مى خواهد كه يك سوره مثل قرآن بياورند.

[1] روح الجنان، ج ۷، ص ۱۴۷.

[2] انعام (۶): آيه ۹۱.

[3] اسرا (۱۷): آيه ۸۸.

[4] روض الجنان، ج ۷، ص ۲۸۱.

[5] همان، ص ۲۸۲.

[6] يونس (۱۰): آيه ۳۸.