نظر آمد، از آنها رفع تناقض نمايد و توجيه صحيح آن را بيان دارد، اگر شبهه عقلى بر مفاد ظاهر آيه باشد، آن را پاسخ دهد و هرچه از اين فراتر رود، از دايره تفسير فراتر رفته و از اصل دور شده است. [1]
علامه شعرانى در مقدمه تفسير ابوالفتوح رازى مى نويسد:
«روش متكلمين در اصول دين چنان بود كه به دلايل عقلى تمسك مى جستند تا سخن آنها موجب يقين باشد، و از ظن و خبر واحد و ظواهر ظنّى احتراز مى جستند. همين شيوه را ابوالفتوح و اكثر مفسّران ما ـ مانند شيخ طوسى در تبيان و طبرسى در مجمع البيان ـ برگزيده اند». [2]
در پايان به چند نكته شايان توجه اشاره مى شود:
۱. ابوالفتوح در روض الجنان از عرفا و طبقه صوفيه نقل سخن و حكايت و ذكر نام كرده است. برخى به دليل همين تذكارها، او را صوفى منش و عارف مسلك شمرده اند. در اين باره بايد بگوييم، اگرچه وى از اقوال و كلمات علماى صوفيه و مشايخ متصوفه بسيار نقل كرده است، ولى پيرو صوفيه نبوده است. خود وى در برخى جايها در تفسير روض الجنان، به اين مطلب اشاره مى كند كه حكايات منقول از متصوفه را چندان پايه و مايه اى نباشد، بلكه از قبيل مؤيّدات ذكر مى شود. [3]
۲. نظر ابوالفتوح درباره قصص و حكايات: مفسران پيشين و پيشگام، غالباً تحت تأثير اسرائيليات، برخى مطالب خلاف واقع را براى ذكر جزئيات بيان نشده قصص قرآنى در تفاسير وارد كرده اند. برخى حتى در نقل روايات و حكايات از جاده سداد و امانت خارج شده و بر آنها مطالبى افزوده اند كه در ساختار قرآنى قصّه وجود ندارد.

[1] روح الجنان، ج ۱، ص ۲۴ ـ ۲۵.

[2] همان، براى آگاهى از نمونه اى از مباحث كلامى ر.ك: روض الجنان، ج ۱، ص ۵۳.

[3] به عنوان نمونه ر.ك: روح الجنان، ج ۱، ص ۱۶۵ ـ ۱۶۷.