تشابه ترجمه جرجانى با ترجمه رازى

از جمله مفسّرانى كه هم در شيوه ترجمه و هم در اسلوب تفسير مذهب و منهج ابوالفتوح رازى بوده است، جرجانى، مؤلّف تفسير جلاء الأذهان و جَلاءُ الأحزان، مشهور به تفسير گازُر است. اين تفسير را بايد تقليد جامع و كامل از روض الجنان به شمار آورد. بجا است كه جمله اى را از مقدمه مصحِّح اين تفسير، حسينى ارموى، نقل كنيم. وى درباره تقليدى بودن اين اثر نوشته است:
«... توضيح اين اجمال آنكه تفسير حاضر از آغاز تا انجام، يعنى بدون هيچ مبالغه و اغراق، به قول معروف از باى بسم اللّه تا تاى تَمّت، به استثناى خطبه و سبب تأليف كه ناچار بايد مغاير باشد، از تفسير ابوالفتوح رازى مأخوذ است». [1]

تفاوت ترجمه روض الجنان و ترجمه تفسير طبرى

از آنجا كه معتقديم ترجمه رازى ترجمه اى مستقل است و اگرچه از آن ترجمه ها بهره برده، اما تفاوتهايى در روش و گزينش واژه ها داشته است. وجود اين اختلافها در ساختار و اركان جمله، بيان مطلب و مفهوم، برابرگذاريهاى فارسى در مقابل لغات قرآنى و توضيحات تفسير گونه مترجم در بطن ترجمه و اختلاف قرائات قابل ملاحظه است.
دكتر ناصح درباره تفاوتهاى موجود در بخش ترجمه اين دو تفسير نوشته:
«نمى توان شك كرد كه ابوالفتوح رازى در برگرداندن آيات قرآنى، كمتر تحت تأثير ترجمه آيات آثارى از نوع ترجمه تفسير طبرى و مشابه آن بوده است. بنابراين صاحب روض الجنان در ترجمه آيات قرآنى، از استقلال نسبى در كارش برخوردار بوده و به پيروى از سبك عصر و زمانه اش، صورتى خاص از ترجمه را برگزيده است.

[1] جلاء الأذهان، ج ۱، مقدمه، ص «ى».