احباط را باطل مى دانيم و مى گوييم هر كجا لفظ احباط يا شبيه آن آمده، وقوع فعل نفى شده و خداوند آن را بر سبيل توسع تشبيه كرد، كه ايشان عملى دارند، مثل خاك و آن را متلاشى مى كنند. پس معلوم شد كه مراد به آيه، نفى وقوع و نفى قبول است. [1]
۳. آيه هفتم عنكبوت: «وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَنُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَيِّئاتِهِمْ» . ابوالفتوح در اين باره مى نويسد چون ما احباط و تكفير را باطل دانستيم، بايد آيه را تأويل كنيم و آن اينكه خداوند با فضل و كرم خود، گناه ايشان را عفو مى كند و اطلاق تكفير شد؛ چون همان موقع انجام فعل بخشش انجام شده كه در واقع گناه پوشيده شده است و اين مثل اين است كه يك عمل كفاره يك عمل ديگر شود. [2]
۴. در ذيل آيه دوم حجرات: «أَنْ تَحْبَطَ أَعْمالُكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ» مى نويسد اين احباط يعنى قبول شدن فعل به موقع است و اين آيه در مقام قرار دادن حريم براى رسول خدا صلى الله عليه و آله است و اگر به لفظ امر آمده بود، براى آنها ثواب بود، ولى براى آنها ثواب حاصل نشد؛ چون امر نيست و اين انتفاى ثواب، احباط خوانده شده است. [3]

توبه

بحث كلامى در مورد توبه اين است كه آيا واجب است توبه قبول شود، يا واجب نيست؟ معتزله مى گويند واجب است. اماميه معتقدند به فضل خداوند بستگى دارد.
ابوالفتوح رازى مى نويسد كه در نزد ما توبه اثرى در اسقاط عقاب ندارند، خداوند موقع توبه به تفضّل خود، عقاب را ساقط مى كند و اصلاً توبه خود يك عبادت و دربردارنده ثواب است و قبول توبه به معناى ضمانت ثواب است. پس توبه ثواب دارد، ولى اسقاط عقاب به فضل خداوند است. [4]

[1] روح الجنان، ج ۸، ص ۲۶۴.

[2] روض الجنان، ج ۱۵، ص ۱۸۹.

[3] روح الجنان، ج ۸، ص ۲۶۴.

[4] همان، ج ۶، ص ۱۳۱.