نكات قابل توجه در ميان تفسيرها، همين مقايسه ها است. اگر گفته اند: «تعرف الأشياء بأضدادها»، اما در مرحله پايين تر اختلاف رنگهايى نزديك به هم، يا شناخت تفاوت در امور جزئى با مقايسه به دست مى آيد. حال اگر در تفسيرى يا تفسيرهايى، روش و گرايش بررسى شد و اين مقايسه انجام گرفت، وابستگى اعتقادى و پيش داوريهاى مذهبى، شرايط تاريخى و موقعيت جغرافيايى و مسائل زبانى آنها آشكار مى گردد. البته دفاع از عقيده و وابستگى اعتقادى در ميان مفسران امرى طبيعى است. مفسران شيعه با عقايد خود به سراغ تفسير مى روند و اهل سنت با عقايد خود، معتزله به گونه اى و اشاعره به گونه اى ديگر؛ چون همه كسانى كه با عقيده اى زندگى مى كنند، وامدار عقايد خودند و در تفسير از عقايد و آرمانهاى خود دفاع مى كنند و چنين چيزى در همه حوزه هاى علمى طبيعى است.
اما آنچه غير طبيعى مى نمايد و در پژوهشهاى تفسيرى آشكار مى شود، شيوه دفاع از عقايد و نقد ديگران است. اگر مفسرى نتواند عقايد مخالف را تحمل كند، يا در نقل افكار ديگران به تحريف دست بزند يا عقيده شخص را به حساب عقيده مكتب فكرى گذاشت و يا با تعصب و عناد و با زبان كينه و ناسزا، به سراغ ديگران رفت و با كلمات زشت و موهن مخالفان خود را مورد خطاب قرار داد ـ كه متأسفانه برخى از تفسيرهاى پيشين اين نوع موضعگيرى داشته اند، ديگر طبيعى نيست و نمى تواند قابل دفاع باشد. لذا امتياز تفسيرها از اين نوع پژوهشها آشكار مى شود.
از سوى ديگر، آشنايى با عقايد گوناگون زمينه تعديل در افكار و احترام متقابل را فراهم مى سازد و موجب آن مى شود كه محقق و مفسر و خواننده از پيش قضاوت نكند و درباره عقيده و شخص با ادله او قضاوت كند.
۵. پژوهشهاى تفسيرى، ما را به چالشها و نيازهاى جامعه امروز و كاستيهايى كه در تفسيرهاى پيشين وجود داشته، آشنا مى كند. البته سوگمندانه گاهى كارهاى مشابه و تكرارى در حوزه تفسير انجام گرفته، به ويژه در گذشته هاى دور كه مسئله فقدان